Mô hình “just-in-time” (đúng lúc) và tập trung sản xuất ở các trung tâm chi phí thấp đã từng là kim chỉ nam cho các doanh nghiệp toàn cầu. Tuy nhiên, một loạt các cú sốc vĩ mô gần đây đã buộc các nhà lãnh đạo phải tái định hình lại toàn bộ tư duy về quản lý chuỗi cung ứng. Dưới đây là phân tích về các xu hướng dịch chuyển và lý do sâu sắc của chúng.
1. Bài học từ những cú sốc toàn cầu
Các sự kiện như đại dịch COVID-19, sự cố tắc nghẽn kênh đào Suez hay cuộc chiến Nga-Ukraine đã làm lộ ra hệ thống phức tạp và phụ thuộc quá nhiều vào các mắt xích ở những quốc gia riêng lẻ, khiến một sự cố ở một điểm nhỏ có thể gây ra hiệu ứng domino trên toàn cầu.
Từ đó, một sự thay đổi mô hình đã diễn ra: Khả năng phục hồi (Resilience) trở thành ưu tiên hàng đầu, vượt xa mục tiêu giảm chi phí. Khái niệm này không chỉ đơn thuần là khả năng “sửa chữa” sau khi xảy ra khủng hoảng, mà là khả năng phát hiện sớm, phản ứng linh hoạt và phục hồi nhanh chóng.
Theo khảo sát năm 2024, 73% lãnh đạo chuỗi cung ứng toàn cầu đã tăng đầu tư vào chiến lược phục hồi sau đại dịch, vì họ nhận thấy không có chuỗi cung ứng nào miễn nhiễm rủi ro.
2. Địa Chính Trị – Động lực thúc đẩy đa dạng hóa và tái định vị sản xuất
Căng thẳng địa chính trị, đặc biệt là cuộc đối đầu chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc, đang đóng vai trò là động lực chính của làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng. Sự phụ thuộc quá lớn vào một quốc gia có quan hệ chính trị căng thẳng tiềm ẩn rủi ro rất lớn. Khi một chính sách thuế quan hay lệnh trừng phạt bất ngờ được ban hành, toàn bộ chuỗi cung ứng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Để đối phó với rủi ro này, hai chiến lược quan trọng đã nổi lên:
📍Diversification (Đa dạng hóa): Doanh nghiệp chủ động mở rộng mạng lưới nhà cung cấp sang nhiều quốc gia, không còn phụ thuộc vào một hoặc vài nguồn duy nhất. Đây là một giải pháp để phân tán rủi ro.
📍Reshoring (Đưa sản xuất về trong nước) và Friendshoring (chuyển sản xuất sang các nước đồng minh): Đây là những chiến lược táo bạo hơn. Mặc dù chi phí sản xuất ban đầu có thể cao hơn, nhưng doanh nghiệp chấp nhận đánh đổi để đạt được khả năng kiểm soát trực tiếp tốt hơn, giảm thời gian giao hàng, và đặc biệt là giảm thiểu rủi ro địa chính trị. Chiến lược “friendshoring” được Mỹ và các nước phương Tây đẩy mạnh nhằm xây dựng một “chuỗi cung ứng tin cậy” với các quốc gia có quan hệ chính trị thân thiện, tuân thủ các chuẩn mực kinh tế và pháp luật chung.
3. Các yếu tố kinh tế cũng đang làm suy yếu mô hình offshoring truyền thống
📍Chi phí vận tải toàn cầu tăng cao: Sau đại dịch, chi phí vận chuyển tăng vọt và duy trì ở mức cao, khiến lợi thế về chi phí lao động thấp ở một số quốc gia bị giảm đi đáng kể.
📍Sự kết thúc của kỷ nguyên lao động giá rẻ: Đặc biệt tại Trung Quốc, chi phí lao động đã tăng lên đáng kể, làm giảm đáng kể lợi thế về giá nhân công so với các nền kinh tế phát triển.
Sự gia tăng chi phí vận tải và lao động đã thay đổi toàn bộ bài toán kinh tế. Thay vì chỉ cân nhắc chi phí sản xuất, doanh nghiệp phải đánh giá lại tổng chi phí chuỗi cung ứng, bao gồm vận tải, tồn kho và chi phí quản lý rủi ro. Điều này khiến các lựa chọn như reshoring hoặc nearshoring (sản xuất gần thị trường tiêu thụ) trở nên hấp dẫn hơn, dù chi phí sản xuất có thể không phải là thấp nhất.
4. Công nghệ – Yếu tố xương sống của chuỗi cung ứng thế hệ mới
Cuộc chuyển dịch sang mô hình chuỗi cung ứng bền vững và đa dạng không thể thực hiện được nếu thiếu công nghệ. Đầu tư vào AI, Blockchain, và IoT không chỉ là một xu hướng công nghệ mà là một yêu cầu bắt buộc.
✔️AI giúp doanh nghiệp dự báo rủi ro chính xác hơn và tối ưu hóa các tuyến đường cung ứng phức tạp.
✔️Blockchain tăng cường tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc.
✔️IoT cung cấp dữ liệu theo thời gian thực về vị trí và trạng thái của hàng hóa.
Tuy nhiên, việc tích hợp các công nghệ này đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cao và sự hợp tác chặt chẽ giữa các đối tác trong chuỗi, đặt ra một thách thức lớn trong việc chuyển đổi.
Là một CEO – Bạn đã có chiến lược cụ thể để định hình lại chuỗi cung ứng của mình chưa?
Chương trình Cập nhật tri thức Kỳ Hè – Rethinking 5.0 được thiết kế đặc biệt để trang bị cho các nhà lãnh đạo tư duy và công cụ cần thiết để giúp bạn:
✔️Phân tích sâu sắc tác động của các xu hướng vĩ mô lên chuỗi cung ứng của bạn.
✔️Xây dựng chiến lược chuỗi cung ứng linh hoạt và bền vững, tăng cường khả năng phục hồi.
✔️Nắm bắt cơ hội từ các mô hình sản xuất và phân phối mới.
👉 Tìm hiểu thêm và đăng ký tham gia chương trình Rethinking 5.0 ngay hôm nay để dẫn đầu làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng: https://ieit.vn/chuong-trinh-dao-tao-rethinking-5-0-lanh-dao-dot-pha-trong-ky-nguyen-so/
