EnglishNền kinh tế thay đổi trong việc phân phối giá trị có thể là thách thức đến khả năng tồn tại của nhiều doanh nghiệp với chuỗi giá trị dài và phức tạp. Các công nghệ mới đang cho phép những người tham gia thị trường loại bỏ phần lớn các giai đoạn của chuỗi giá trị, thường giảm đáng kể chi phí vốn và cơ sở hạ tầng. Vậy rút ngắn chuỗi giá trị hay chuyển đổi các giai đoạn phân phối giá trị có thể đem lại những hiệu quả gì và làm thế nào để thực hiện được điều này?
Thuật ngữ chuỗi giá trị được nêu ra bởi giáo sư trường kinh doanh Harvard Michael Porter năm 1985 để mô tả tập hợp các hoạt động thực hiện để thiết kế, sản xuất, marketing, phân phối và các sản phẩm hỗ trợ. Trong khi một chuỗi cung ứng được định hướng xung quanh dòng đầu vào và đầu ra, từ nguyên liệu thô để tạo nên sản phẩm thì một chuỗi giá trị được định hướng xung quanh việc tạo ra giá trị cho khách hàng, xuất phát từ khách hàng. Những nỗ lực trong chuỗi cung ứng sẽ có xu hướng hướng tới tích hợp các quy trình và cải tiến hiệu quả theo cách giảm chi phí hoặc rủi ro cho công ty. Còn chuỗi giá trị một mặt sẽ tái cấu trúc quá trình này, mặt khác, tập trung vào việc làm thế nào mỗi phương pháp để tiếp cận khách hàng được sử dụng ở mỗi giai đoạn sẽ đáp ứng một cách có hiệu quả nhu cầu của khách hàng theo những cách khác nhau, từ đó, mang lại giá trị lớn hơn họ. Sự sắp xếp lại các giai đoạn và người tham gia có thể tạo ra giá trị bổ sung cho khách hàng và nhà sản xuất, thậm chí vượt ra ngoài việc hạn chế chi phí gia tăng. Điều này có được từ việc có ít hơn các bước hoặc chuyển công việc sang những người tham gia khác.
Trong chuỗi giá trị dài hoặc phức tạp, khả năng để hiểu và đáp ứng nhanh chóng với việc thay đổi sở thích của khách hàng bị hạn chế. Trong quá khứ, rào cản cao để gia nhập vào nhiều ngành công nghiệp khiến cho khách hàng chỉ có một vài sự lựa chọn. Chuỗi giá trị dài được phát triển để tối ưu hóa giá trị trong điều kiện mức chi phí có hạn và sự tiêu chuẩn hóa. Nhưng ngày nay, khi tuổi thọ sản phẩm đang ngày càng ngắn lại và người tiêu dùng đánh giá cao các sản phẩm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của họ, ngay cả khi, hoặc trong một số trường hợp đặc biệt, họ phải tương tác trực tiếp với các nhà cung cấp. Chính sự thay đổi của công nghệ và hành vi của khách hàng cho phép loại bỏ các giai đoạn có giá trị thấp hoặc thay đổi các giai đoạn cho các người tham gia khác nhau, nắm bắt lợi ích kinh tế cho bản thân và cho chính khách hàng của họ.
Trên khắp các ngành công nghiệp, tiến bộ công nghệ đang cho phép chuyển nhượng hoặc chuyển đổi trách nhiệm của các bộ phận quan trọng trong chuỗi giá trị cho những người tham gia khác nhau. Công nghệ kỹ thuật số, cơ sở hạ tầng cung cấp các phương thức kết nối phong phú hơn giữa chuỗi giá trị của người tham gia với người tiêu dùng. Kết quả là sản phẩm chuyển từ ý tưởng sang thị trường sẽ nhanh hơn, và sự khác biệt giữa những người tham gia (ví dụ như nhà sản xuất và nhà bán lẻ) sẽ làm lu mờ các hoạt động như thiết kế, tài chính, marketing,… và những hoạt động này sẽ được thực hiện theo những cách mới. Ví dụ, nhiều công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực phần cứng hiện nay đang sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội và nền tảng kỹ thuật số như Kickstarter để kết nối trực tiếp với khách hàng, xây dựng mối quan hệ giữa khách hàng với sản phẩm và với cả công ty. Cùng với đó, các đổi mới như in 3D và thực hiện việc giảm hoặc có thể thậm chí loại bỏ nhu cầu đầu tư vào hàng tồn kho, tiếp tục làm thay đổi tính kinh tế của chuỗi giá trị và hạ thấp các rào cản cạnh tranh.
Khách hàng cũng tham gia nhiều hơn và tích cực trên các giai đoạn trong chuỗi giá trị. Ngoài ra, các nền tảng tổng hợp, bằng việc củng cố nhu cầu và gia tăng sức mua của khách hàng, làm cho khách hàng dễ dàng bỏ qua các phần của chuỗi giá trị.
Những người mới tham gia rút ngắn chuỗi giá trị có thể gặp phải các thách thức về thị trường, chẳng hạn như phụ thuộc nhiều vào bên trung gian (ví dụ: nhà bán buôn) hoặc các sản phẩm bổ sung. Trong một số trường hợp, công nghệ sản phẩm mới cho phép chuỗi giá trị được cơ cấu lại sao cho giai đoạn được củng cố hoặc loại bỏ hoàn toàn. Ví dụ, sự xuất hiện của công nghệ máy ảnh kỹ thuật số đã loại bỏ các bước quan trọng trước đây khỏi chuỗi giá trị, chẳng hạn như phát triển và in phim làm ảnh, cũng như các sản phẩm và người tham gia đi kèm với các bước đó.
Khi rút ngắn chuỗi giá trị để giảm chi phí, cụ thể là kết quả của việc loại bỏ toàn bộ giai đoạn hoặc giảm việc sử dụng người trung gian hay nhu cầu giữ hàng tồn kho, những người mới tham gia có thể chuyển một phần chi phí tiết kiệm được để tăng cường hơn nữa mối quan hệ với khách hàng và từ đó tăng lợi thế cạnh tranh cho họ. Ví dụ như thị trường kỹ thuật số là nơi những người tham gia đã sắp xếp lại một cách hợp lý hoặc loại bỏ đáng kể việc quản lý hàng tồn kho, vận hành cửa hàng, hoặc các giai đoạn phân phối theo cách làm tăng thêm giá trị mới cho khách hàng. Trong khi đó,các nhà sản xuất hoặc nhà bán lẻ, một mối quan hệ trực tiếp với khách hàng giúp họ phản ứng nhanh hơn trước sự thay đổi nhu cầu đến từ phía khách hàng (như Dell trong thị trường PC) và cũng để cảm nhận tốt hơn, đáp ứng sở thích của họ một cách cá nhân hóa và sáng tạo.
Đối với những người đang đương nhiệm, họ sẽ bị thách thức bởi một người mới tham gia vận hành chuỗi giá trị được cơ cấu lại, việc nhân rộng giá trị mới trong chuỗi có thể khó khăn. Những người đương nhiệm để tối ưu hóa tính kinh tế của một chuỗi giá trị dài hơn có thể sẽ làm sụt giảm doanh thu từ các kênh và sản phẩm hiện có của họ. Tuy nhiên, nếu một người đương nhiệm cố gắng để rút ngắn chuỗi giá trị bằng cách đi thẳng đến khách hàng, đầu tư vốn lớn vào cơ sở hạ tầng (hệ thống CNTT, xe tải, kho, và trung tâm phân phối) hỗ trợ hàng tồn kho, xây dựng và chuyển giao trong mô hình kênh bán lẻ có thể sẽ không hiệu quả. Khi nhu cầu là biến động và vòng đời sản phẩm ngắn hơn, một chuỗi giá trị nhỏ gọn có thể nhanh điều chỉnh hơn để đáp ứng sở thích của khách hàng.
Những người mới tham gia thường có thể chiếm được thị phần khi họ hiểu được những giá trị kinh doanh cốt lõi, cái gọi là giá trị của khách hàng. Trên các ngành công nghiệp, tiến bộ trong kỹ thuật số hoặc công nghệ sản xuất và thay đổi tư duy khách hàng có thể tạo ra cơ hội cho người mới tham gia để rút ngắn chuỗi giá trị. Rút ngắn chuỗi giá trị có thể đã đánh đổ được những người đương nhiệm hàng đầu ở một số lĩnh vực, bao gồm bán lẻ đồ nội thất và các sản phẩm tiêu dùng công nghệ. Những người khác, đặc biệt là những người có chuỗi giá trị dài hoặc phức tạp, có chi phí cao đã bị tụt lại trong sự thay đổi theo hướng công nghệ và rất dễ bị tổn thương.
Nguồn:https://www2.deloitte.com/content/dam/insights/us/articles/disruptive-strategy-value-chain-models/DUP_3057_Shorten-the-value-chain_v2.pdf
